احتمال افزایش یک و نیم برابری قاچاق با حذف مرکز نظارت

محمدرضا تاجدار رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی در نشستی خبری که با حضور خبرنگاران در محل این انجمن برگزار شد، درباره دغدغه اصلی این روزهای انجمن یعنی حذف مرکز نظارت بر دخانیات از ساختار جدید اعلامی از سوی فاطمی امین وزیر صمت سخن گفت.

وی افزود: در ساختار جدید اثری از مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات نمی‌بینیم که جای تعجب است. حذف این مرکز به مفهوم آن است که صنعتی با صد سال قدمت، بدون متولی رها شده است.

تاجدار در تشریح اهمیت صنعت دخانیات با اشاره به حجم تولید و میزان منافع اقتصادی ناشی از این صنعت بیان کرد: در 9 ماهه سال 1400 تقریبا 47 میلیارد و یکصد میلیون نخ سیگار در کشور تولید شده است که نسبت به سال قبل با 14 درصد رشد تولید مواجه بوده‌ایم.

وی ادامه داد: در 9 ماهه امسال 3700 تن تنباکوی معسل و سنتی تولید کردیم که نسبت به مدت مشابه که رقمی معادل 1872 تن تولید شد، این محصول با رشد 98 درصدی در تولید مواجه بوده است. واردات تنباکوی معسل که در سال 99، 1298 تن بوده است در 1400 به 149 تن رسیده است.

رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی گفت: سه هزار و 848 تن واردات و تولید تنباکو داشتیم که تقریبا 43 درصد از برآورد مصرف را شامل می‌شود. بر اساس برآوردهای ما، میزان مصرف تنباکو در سال 12 هزار تن است و در نه ماهه امسال میزان مصرف 9 هزار تن بوده است. بنابراین میزان تولیدما حدود 43 درصد نیاز بازار را پوشش داده و به نظر می‌رسد 5151 تن تنباکو قاچاق شده باشد.

وی افزود: امسال چهار هزار و 510 نفر عامل توزیع کالاهای دخانی در سطح استانی و کشوری داشتیم.

احتمال افزایش حق انحصار تا سقف 500 میلیارد تومان

به گفته تاجدار، امسال حق انحصار وارد شده به خزانه فقط از محل دو درصد مالیات، بالغ بر 250 میلیارد تومان بوده است. در دیف بودجه پیش‌بینی پرداخت 300 میلیارد تومان درآمد از این محل شده بود. تا این لحظه رقم وارد شده به خزانه 250 میلیارد تومان است و احتمال می‌رود رقم حق انحصار به 500 میلیارد تومان تا پایان سال هم افزایش یابد.

وی افزود: میزان وصولی حق انحصار 51 درصد رشد داشته است. البته این نکته را هم باید یادآور شوم که تولیدکننده‌های داخلی با میزان مالیاتی که برای آنها تعریف شده است، 95 درصد حاشیه سود خود را به دولت پرداخت می‌کنند. به همین دلیل واحدهای تولیدی داخل در نقطه سر به سر هستند و هر گونه بروز مشکل در جابجایی پول، حواله پول یا هر خسارت دیگری به آنها، قطعا این واحدها را وارد محدوده زیان می‌کند. اما وضعیت واحدهای تولیدی خارجی بهتر از تولیدکننده داخل است.

تاجدار گفت: در حال حاضر واحدهای تولیدی مالیات‌هایی با عناوین متعدد پرداخت می‌کنند. این واحدها دو درصد حق انحصار پرداخت می‌کنند. طبق ماده 73 قانون برنامه ششم تولیدکننده داخلی 10 درصد و تولیدکننده بین‌المللی 25 درصد مالیات پرداخت می‌کند. 15 درصد مالیات ارزش افزوده پرداخت می‌کنیم. مالیات نخی که تولیدکننده داخلی به ازای هر کارتن 250 هزار تومان پرداخت و تولیدکننده بین‌المللی برای هر کارتن 500 هزار تومان پرداخت می‌کند.

وی اضافه کرد: با تجمیع عوارضی که اتفاق افتاده است، قرار است که در قالب مالیات ارزش افزوده تولیدکننده داخلی در مجموع 25 درصد مالیات پرداخت کرده و دو درصد حق انحصار بدهد و تولیدکننده بین‌المللی 40 درصد مالیات به همراه دو درصد حق انحصار بدهد. البته در برخی ردیف‌های بودجه سال 1401 یک مالیات 10 درصدی جداگانه هم در نظر گرفته شده است و می‌خواهند رقم بیشتری از صنعت، مالیات بگیرند. در حالی که این رقم اضافی است و امیدواریم که سیاستگزاران به حرف‌های خود عمل کنند.

افزایش قیمت سیگار عامل رشد قاچاق

رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی با اشاره به مطالعات انجام شده در موسسه پژوهشی آلبارز که در 71 کشور جهان طی 15 سال و از سال 2005 انجام شده است، یادآور شد: بر اساس مطالعه انجام شده در این کشورها، گران شدن سیگار علاوه بر اینکه باعث تضعیف اهداف بهداشتی شده است، بلکه میزان تجارت غیر قانونی را هم افزایش داده است. بر پایه این مطالعه، اگر سیگار 10 درصد گران شود، تجارت غیرقانونی سیگار هفت درصد افزایش می‌یابد. هنگامی که درآمد سیگار سریع‌تر از درآمد مصرف کننده افزایش یابد، مصرف کننده سراغ محصول ارزان‌تر و غیر قانونی می‌رود. این روند منجر به افزایش سهم محصولات غیر قانونی در بازار می‌شود.

تاجدار گفت: عموم افرادی که وارد خرید سیگار غیر قانونی می‌شوند، دیگر حاضر نیستند که به مصرف قانونی سیگار روی بیاورند.

وی اضافه کرد: در حال حاضر صنعت دخانیات حدود هفت هزار میلیارد تومان از محل‌های مختلف واریزی به حساب خزانه دارد. این رقم 4.5 درصد از کل مالیات تولید غیر نفتی است. نزدیک به 100 هزار نفر مستقیم و غیر مستقیم در این صنعت مشغول هستند. چهار هزار نفر عامل توزیع کشوری داریم. 300 هزار خرده فروش فقط در حوزه قانونی فعالیت می‌کنند. اگر افراد غیر قانونی را هم اضافه کنیم، بالای 400 هزار واحد خرده فروشی در کشور داریم که سیگار توزیع می‌کنند. این حجم از درآمد که بالغ بر 20 میلیارد نخ در کشور ما است که بدون متولی رها می‌شود و شنیده‌ایم در قالب یک دفتر با دو سه نفر بعد از فشارهایی که اعمال شد، قرار است به فعالیت ادامه دهد.

مرکز نظارت تبدیل به معاونت شود

رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی تاکید کرد: شرایط امروز صنعت دخانیات از نظر حجم تولید با نخستین روز تشکیل مرکز نظارت بر دخانیات متفاوت است و میزان تولید سیگار در کشور به شدت افزایش یافته است.

وی ادامه داد: در آن سال‌ها ما یک میلیارد نخ تولید سیگار داشتیم و امروز بالای 60 میلیارد نخ سیگار تولید می‌کنیم. در حال حاضر نیاز است که مرکز نظارت بر دخانیات در قالب یک سازمان یا معاونت در وزارت صمت به فعالیت خود ادامه دهد تا 20 میلیارد نخ قاچاق موجود در بازار را به زیر 10 تا پنج میلیارد نخ برسانیم.

تاجدار تاکید کرد: انتظار داشتیم قبل از اینکه جایگاه این مرکز حذف شود یا تقلیل یابد، جلسه‌ای با مجموعه انجمن گذاشته می‌شد اما این اتفاق رخ نداده است.

وی افزود: از زمانی که ساختار سازمانی وزارت صمت ابلاغ شده است، هیچ یک از مجوزهای مورد نیاز بخش تولید توسط مرکز نظارت بر دخانیات صادر نشده است. برای تامین ماده اولیه با مشکل مواجه شده‌ایم و عدم تامین به موقع ماده اولیه در آینده نزدیک، در صورتی که مشکل حل نشود، باعث کاهش تولید و عرضه به بازار و در نهایت افزایش قیمت و رشد کالای قاچاق را به همراه خواهد داشت. امیدواریم وزیر صمت خیلی زود در این رابطه تصمیم درست بگیرد.

وی در پاسخ به «توتون صنعت» درباره برآورد افزایش میزان قاچاق در صورت حل نشدن این مشکل طی سه ماه پایان سال، عنوان کرد: اگر به موقع مواد اولیه تامین نکنیم، 20 میلیارد نخ سیگار قاچاق به یک و نیم برابر میزان فعلی افزایش خواهد یافت و با این روند به واردات قاچاق کمک کرده‌ایم.

افزایش سهم تولید داخل از بازار دخانیات با حذف انحصار

به گفته تاجدار زمانی که همه چیز در انحصار شرکت دخانیات بود، فقط 15 درصد سهم بازار در اختیار تولیدکننده داخلی بود و 85 درصد در اختیار محصول قاچاق بود. مدتها طول کشید دولت بتواند منافع ملی را تامین کند و با تولید مشترک، سهم تولید داخل از بازار را افزایش دهد.

وی درباره وجود محصول قاچاق در ایران بیان کرد: علت اینکه در کشور ما شبکه قاچاق هنوز وجود دارد این است که مشکل برند مالبرو را حل نکرده‎ایم. این شبکه وجود دارد و ما وقتی سیاستگزاری اشتباه می‌‎کنیم و عوارض و مالیات را بالا می‌بریم، به همراه این برند انواع محصولات قاچاق به کشور وارد می‌شود.

رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی گفت: قرار بود شرکت‌های خارجی وارد تولید محصول گرید c و d نشوند اما نظارت‌ها ضعیف بود و طبیعی بود که این شرکت‌ها به دنبال غنی کردن سبد خود بروند و سهم تولیدکننده داخلی را در اختیار بگیرند.

وی تاکید کرد: به رغم اذعان وزارت اطلاعات درباره صهیونیستی نبودن برند مالبرو، ولی عده‌ای با این بهانه مانع واردات قانونی این برند می‌شوند و اکنون بیش از 200 نوع محصول قاچاق این برند مثل مالبروی عربی و غیره در اقصی نقاط کشور از دورافتاده‌ترین روستاها تا وسط بازار مولوی داریم. حتی در اتوبان‌ها این سیگار را می‌فروشند.

تاجدار با اشاره به مکاتبات متعدد با وزیر صمت برای تجدیدنظر در ساختار این وزارتخانه گفت: هنوز وزیر صمت به مکاتبات ما پاسخ نداده است اما امیدواریم که از بلاتکلیفی خارج شویم و جایگاه دخانیات از مرکز به معاونت یا سازمان ارتقاء یابد.