واگذاری بازار داخل به کشورهای همسایه با افزایش مالیات در ایران

مجلس شورای اسلامی در جریان تصویب لایحه بودجه بر خلاف توافق‌های قبلی با تولیدکنندگان برای اخذ مالیات بر ارزش افزوده و افزایش سالانه پنج درصدی این مالیات تا رسیدن به سقف مورد نظر قانون‌گذار، مالیات مضاعفی را برای صنعت دخانیات در نظر گرفته است. مالیاتی که قرار است مصرف کننده را نقره داغ کند تا از مصرف دخانیات منصرف شود اما گویا قضیه آن‌طورها هم که قانون‌گذار پیش‌بینی کرده‌، نیست. زیرا مصرف کننده‌ای که حاضر به ترک عادت خود نیست، به سراغ کالاهای جایگزین و یا حتی برندهای قاچاقی رفته است که از کشورهای همسایه، با کمترین مشکل و نصف قیمت محصول داخلی، به بازار ایران تزریق می‌شود.

آن طور که پدارم نفریه، عضو انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی به توتون صنعت می‌گوید: اخبار رسیده حاکی از آن است که کارخانه کشورهای همسایه به صورت سه شیف مشغول فعالیت شده‌اند تا گرانی ایجاد شده بر اساس مصوبه مجلس را سرشکن کنند.

وی در رابطه با مصوبه مجلس بیان می‌کند: بر اساس تصمیمی که گرفته شده، برای هر پاکت 50 گرمی تنباکوی معسل، 20 هزار تومان مالیات در سال 1402 در نظر گرفته شده است.

نفریه اضافه می‌کند: این عدد به جز مالیات بر ارزش افزوده‌ای است که تولیدکنندگان محصولات دخانی باید پرداخت کنند. از سال 1400 اخذ 25 درصد مالیات بر ارزش افزوده برای محصولات دخانی آغاز شد و قرار است سالانه پنج درصد به آن اضافه شود. بنابراین امسال با توجه به آن پنج درصدی که اضافه شده است، برندهای داخلی باید 35 درصد مالیات بر ارزش افزوده بدهند و از ابتدای 1402 نیز 20 هزار تومان دیگر به صورت مجزا به‌عنوان مالیات پرداخت کنند.

عضو انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی بر این باور است که مالیات اخذ شده از محصولات دخانی، کاملا دست تولیدکننده داخلی صنعت دخانیات را بسته است و با این سیاست، کاملا بازار را به محصولات قاچاق تقدیم کرده‌ایم.

 فعال شدن کارخانه کشورهای همسایه

به گفته نفریه همه تولیدکنندگان کشورهای همسایه که در گذشته فعالیت آنها با رکود مواجه بود، به‌طور کامل فعال شده‌اند. یکی از بازارهای خیلی مهم تولیدکنندگان کشورهای همسایه بازار ایران بود.

وی می‌گوید: ما توانسته بودیم در داخل کشور محصولات با کیفیت تولید کنیم. با توجه به اینکه تولیدکنندگان داخلی خوب فعالیت می‌کردند، واحدهای تولیدی کشورهای همسایه کاملا تعطیل  شده بودند اما با وضع قوانین مالیاتی جدید، مجددا این واحدها به صورت سه شیفت فعال شدند؛ محصولاتشان نیز به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود واکنون خیلی فعال شده‌اند و تولیدکنندگان ایرانی بخصوص  در شهرهای قاچاق‌خیز کاملا بازار را از دست داده‌اند.

 مالیاتی معادل قیمت تمام شده محصول کشورهای همسایه

این عضو انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی سرجمع مالیات پرداخت شده برای هر پاکت 50 گرمی تنباکوی معسل را حدود 231 درصد اعلام می‌کند.

او ادامه می‌دهد: عدد 20 هزار تومان برای هر پاکت ثابت است و اگر محصول خود را پاکتی 20 هزار تومان بفروشیم، به ازای هر پاکت 6 هزار تومان هم مالیات بر ارزش افزوده باید پرداخت کنیم. به این ترتیب باید برای هر پاکت 50 گرمی تنباکوی معسل 26 هزار تومان مالیات بدهیم. این رقم تقریبا معادل قیمت تمام شده محصولات دخانی وارداتی است.

نفریه می‌گوید: به دلیل سیاست‌های مالیاتی در سال جدید نتوانستیم فعالیت خاصی داشته باشیم. با توجه به اینکه 600 نفر نیروی مستقیم داریم و امسال بر سیاست‌های حمایت از تولید داخل تاکید شده است، انتظار داشتیم شرایط به گونه دیگری رقم بخورد اما این قانون کاملا نقطه مقابل با بحث حمایت از تولید داخل است.

او تاکید می‌کند: نیروی شاغل در صنعت دخانیات فقط شامل نیروهای مستقیم نیستند بلکه کشاورزان هم به این صنعت وابسته هستند. وقتی ما نتوانیم تولید کنیم، کشاورزان هم نمی‌توانند بازار را در اختیار داشته باشند و قطعا در نقطه مقابل این قشر یکسری دلال‌هایی قرار می‌گیرند که تولیدکننده نیستند. بنابراین عواقب چنین تصمیمی شامل حال کشاورزان هم می‌شود.

این عضو انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی بر این باور است که با سیاست در پیش گرفته شده در حوزه مالیات، سطح زیر کشت توتون کاهش می‌یابد زیرا با افزایش قیمت‌ها ناشی از رشد مالیات، بار قاچاق، بازار را اشباع می‌کند. محصولات قاچاق از توتون‌های غیر ایرانی استفاده می‌کنند به این ترتیب بازار کشاورزان  ما هم از دست می‌رود.

او یادآور می‌شود: از آنجا که قیمت محصولات قاچاق خیلی پایین است، قطعا این مسئله تاثیر منفی روی صنعت و به دنبال آن فعالیت کشاورزان خواهد داشت.

 عدم تغییر قیمت‌ محصولات دخانی به دلیل سیاست‌های مالیاتی

نفریه درباره قیمت محصولات قاچاق وارداتی توضیح می‌دهد: اکنون یکی از معروف‌ترین برندهایی که وارد ایران می‌شود، در شهرهای قاچاق خیز جعبه‌ای 300 هزار تومان قیمت می‌خورد. جعبه‌ها 500 گرمی هستند و هر جعبه حاوی 10 بسته 50 گرمی توتون است. بنابراین هر بسته 50 گرمی محصول قاچاق، 30 هزار تومان قیمت دارد.

او اضافه می‌کند: در چنین شرایطی شرکت‌های خارجی هیچ مالیاتی به دولت نمی‌دهند ولی بارشان هم به کشور وارد می‌شود و به دست مصرف کننده می‌رسد.

این عضو انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی یادآور می‌شود: عموما تا یک جایی بحث کیفیت محصول دخانی برای بازار و مصرف کننده مطرح است. وقتی فاصله قیمتی کار با کیفیت داخلی و محصول قاچاق خیلی زیاد می‌شود، بازار و مصرف کننده نیز با توجه به شرایط و قدرت خرید خود به محصولاتی روی می‌آورند که ارزان‌تر تمام می‌شود.

او می‌گوید: در شاخه فعالیت ما مصرف کننده باری که قاچاق می‌آید را به‌عنوان بار خارجی و با کیفیت خیلی خوب می‌شناسد، متاسفانه این اعتقاد ناشی از عدم آگاهی است. اکنون که فاصله قیمتی بین محصول تولید داخل و وارداتی خیلی زیاد است، رقابت برای ما سخت شده است و مجموعه‌های تولیدی ما کاملا قفل شده‌اند.

به گفته نفریه، شهرهای قاچاق‌خیز پهنه وسیعی از ایران را شامل شده و از مرزهای جنوب تا اصفهان پیش می‌رود. این پهنه‌ها برندهای قاچاق را خیلی ارزان‌تر می‌توانند پوشش دهند. مثلا بار قاچاقی که در اصفهان 290 تا 300 هزار تومان به ازای هر جعبه است، وقتی به تهران که می‌رسد با قیمت 320 تا 330 هزار تومان عرضه خواهد شد.

او تاکید می‌کند: اگر محصولی که یک کارتن آن دو میلیون و 400 هزار تومان قیمت دارد به همان مقدار روی آن مالیات بگذارند، قطعا بازار خود را از دست می‌دهد.

نفریه از مسئولان و دست‌اندرکاران درخواست کرد که فکری برای این مشکل بکنند زیرا فعالان صنعت دخانیات چندین سال است که محصولات با کیفیتی به بازار ارائه داده‌اند اما اکنون در حال از دست دادن سهم بازار به دلیل سیاست‌های مالیاتی هستند و بازار دو دستی تقدیم به کشورهای همسایه شده است.

او یادآور می‌شود: کارخانه‌هایی که داخل ایران هستند در دو تا سه سال گذشته هیچ‌کدام نتوانسته‌اند افزایش قیمت محصول بدهند. با توجه به اینکه مواد اولیه به شدت گران شده و هزینه دستمزد افزایش یافته است و اساسا تولید تحت تاثیر نرخ تورم است، باید افزایش قیمت رخ می‌داد اما این واحدها نتوانسته‌اند محصولات خود را حتی هزار تومان گران کنند. هر جا در تنباکوی معسل افزایش قیمتی بوده به خاطر بحث‌های مالیاتی این تغییرات اتفاق است.

نفریه ادامه می‌دهد: به دلیل شرایط بازار، تولیدکننده این فرصت را پیدا نکرده است که نرخ محصول خود را تغییر دهد. ما با بودجه‌ای که خودمان داشتیم، با بحث قاچاق مبارزه کردیم زیرا اگر بخواهیم قیمت‌ها را افزایش دهیم، شرایط برای ورود محصولات قاچاق فراهم می‌شود چون فاصله قیمتی بین محصول تولید داخل و قاچاق بیشتر خواهد شد.

او می‌گوید: این اتفاقی است که در چند سال گذشته رخ داده است. هر سال برای دخانیات مالیات جدیدی وضع شده است و هر سال هم این مالیات از سال قبل سنگین‌تر بوده است. این روند سبب شده که قیمت تنباکوی معسل در داخل بالا برود ولی ما بابت اینکه مواد اولیه گران شده است، نتوانستیم محصولات خود را تغییر قیمت بدهیم و درآمد کسب شده در قالب مالیات، به دولت پرداخت شده است.