کد خبر : 20519 تاریخ : ۱۴۰۲ سه شنبه ۱۴ شهريور - 20:26
محمد حسین برخوردار از فراز و فرودهای دوران مدیریت‌اش در شرکت دخانیات ایران می‌گوید دخانیات، صنعتی با بال و پر چیده شده و نیروهای خدوم شرکت دخانیات ایران که به‌عنوان راهبر صنعتی ملی در ایران شکل گرفت، مدیران متعددی را در طول نزدیک به یک قرن فعالیت خود در ایران دیده است. صنعتی که از نگاه محمد حسین برخوردار یکی از مدیران عامل بعد از انقلاب اگر به درستی به آن پرداخته می‌شد، می‌توانست هم طراز دیگر صنایع بزرگ ملی برای دولت درآمدزا باشد. برخوردار صنعت دخانیات را صنعتی با بال و پر چیده شده اما دارای نیروهای خدوم توصیف می‌کند. صنعتی که به دلیل غیر سلامت محور شناخته شدن، حتی بودجه کافی برای به روز کردن ماشین‌آلات در اختیارش قرار داده نشده است اما با کمک نیروهای خدومش، ماشین آلات را تعمیر کرده و خط تولید را سرپا نگه می‌دارد. مدیر عامل اسبق شرکت دخانیات از تلاش این شرکت برای همکاری با مجموعه‌های تحقیقاتی در راستای تولید فیلترهای جاذب با هدف کاهش مضرات سیگار سخن می‌گوید. تجربیات برخوردار از دوره یکساله حضورش در شرکت دخانیات، خواندنی است:

محمد حسین برخوردار مدیر عامل اسبق شرکت دخانیات ایران در گفت‌وگو با توتون صنعت درباره دلایل حضورش در شرکت دخانیات بیان کرد: سمت مدیرعاملی شرکت دخانیات به‌عنوان یک پست به من پیشنهاد شد و من هم یکسال در این مجموعه مشغول به فعالیت شدم.
او درباره برنامه‌های اجرا شده در طول دوره مدیریتش گفت: در این یکساله بیشتر بر روی برنامه‌ریزی برای تولید متمرکز بودیم. سوابق دخانیات را بررسی کردم تا بفهمم چطور این صنعت که جزء صنایع ملی بوده و مثل هواپیمایی ملی، غله و قند و شکر و... بوده است، امروز یک مرتبه پر و بالش زده شده است. 
مدیر عامل اسبق دخانیات ادامه داد: بررسی کردیم که ببینیم علت بدهی‌های شرکت دخانیات چیست. مخصوصا روی تولید و بررسی ماشین آلاتش متمرکز شده بودم زیرا از اول انقلاب که مجلس شکل می‌گیرد، همواره به دخانیات به‌عنوان یک مرکزی که ضد سلامت بوده و سلامت محور نیست، نگاه می‌کردند.
او اضافه کرد: شرکت دخانیات قبل از انقلاب جزء یکی از شرکت‌های بزرگ بوده است و با اختیاراتی که داشته، درآمد خوبی کسب می‌کرده است. ضمن آنکه بودجه دولتی هم در اختیار داشته و درآمدش به حساب خزانه می‌رفته است.
برخوردار با اشاره به حضور شرکت‌های خارجی از سال 84 در ایران گفت: بعد از ورود این شرکت‌ها، یک مرکز کنترل دخانیات هم در وزارت صمت شکل می‌گیرد و اختیارات شرکت دخانیات به این مرکز منتقل می‌شود. از آنجا که مجلس این شرکت را غیر سلامت محور می‌دید، هر وقت در بودجه درخواستی برای تامین اعتبار در راستای ورود ماشین آلات جدید مطرح می‌شد، کمیسیون بهداشت مجلس جلوی این کار را می‌گرفت.
او توضیح داد: این شرکت در جاهای مختلف کشور پرسنل زیادی داشت و از طریق افراد مختلف هم مرتبا نیرو به این شرکت معرفی می‌شد. مدیران شرکت دخانیات مجبور بودند که این نیروها را استخدام کنند اما بنده در یکسالی که در این شرکت حضور داشتم، هیچ وقت زیر بار این کار نرفتم.
مدیر عامل اسبق شرکت دخانیات گفت: من سال 94وارد شرکت دخانیات ایران  شدم. هر وقت نیرویی به من معرفی می‌کردند به معرف‌ها می‌گفتم که اوضاع دخانیات خوب نیست. پر و بال این شرکت را زده‌اید. اجازه ندادید که ماشین‌آلات جدید بیاورند و بتوانیم با این تعداد پرسنل تولید را افزایش داده و رقابت کنیم، ولی رقیب هم برای ما ایجاد کرده‌اید. یک شرکتی از بغل دخانیات درآورده‌اید و تمام درآمدهای دخانیات را به جای دیگر منتقل کرده‌اید.
او افزود: از سوی دیگر به چند شرکت خارجی مجوز فعالیت داده‌اید بنابراین دخانیات نمی‌تواند نیروی جدید جذب کند. اول به این شرکت‌ها مجوز داده بودند که در داخل دخانیات محصول تولید کنند بعد هم در قالب خصوصی سازی مجوز دادند که در بیرون برای خودشان مشغول شوند. معلوم است وقتی رقیب کنار شرکت دخانیات بگذارند، وضعیتش بهبود نخواهد یافت.


 خرید ماده اولیه از منبع اصلی
برخوردار درباره اقدامات خود در زمان حضور در شرکت دخانیات گفت: در این یکساله که من در این شرکت حضور داشتم، پیگیری می‌کردم که مواد وارداتی را از منبع اصلی بخرم، نه اینکه خرید از دلال انجام شود و ماده اولیه از دبی بیاوریم. یک ماموری در خارج پیدا کرده بودیم که مستقیم از منبع اولیه خرید می‌کرد.
او افزود: کشورهای مختلفی مثل آمریکای لاتین و دیگر کشورها، منابع اصلی تامین توتون مورد نیاز شرکت دخانیات بودند.
به گفته مدیر عامل اسبق شرکت دخانیات، در آن مقطع تولید توتون در داخل هم وجود داشته است اما با وجود ارزنده بودن توتون ایران به دلیل تند بودن طعم آن و ذائقه ایرانی که مایل به مصرف توتون لایت یا ملایم است، نیاز به واردات ماده اولیه وجود داشته است.
برخوردار توضیح داد: توتون ایران را روسیه خیلی دوست دارد. آنها توتون تند را خیلی دوست دارند و ذائقه آنها با ایران متفاوت است. به همین خاطر از قدیم دخانیات ایران توتون لایت را با واسطه از دبی خریداری می‌کرد. ما با خرید مستقیم، قیمت تمام شده را کاهش دادیم و ماده اولیه زودتر به دستمان می‌رسید.
او درباره اقدامات انجام شده برای به روز کردن دستگاه‌ها گفت: ما برنامه به روز رسانی دستگاه‌ها را استخراج کردیم. تقریبا باید تمام دستگاه‌ها به روز می‌شد. چندین شرکت قیمت دادند. ما باید بررسی می‌کردیم که از کدام شرکت دستگاه بخریم. البته در این فاصله بعضی از ماشین‌آلات را خود پرسنل زحمت‌کش دخانیات توانستند تعمیر کنند و سرپا نگه دارند. به این ترتیب، این دستگاه‌ها به خط تولید بازگشت و با چنگ و دندان توانستیم تولید را بالا ببریم.
مدیر عامل اسبق شرکت دخانیات به خاطر نیاورد که در دوره مدیریتش چه میزان تولید افزایش پیدا کرده است و درباره دلایل خروجش از شرکت دخانیات، توضیحی ارائه نداد.
او گفت: فشار برای خروج من از سوی مجلس نبود. من نمی‌دانم از کجا فشار وارد شد. من برنامه داده بودم و دلایل افول شرکت دخانیات را تشریح کرده بودم. دلایل بدهی شرکت را تشریح کرده بودم. از سوی دیگر برنامه ماشین آلات مورد نیاز و هزینه‌های مرتبط را ارائه داده بودم. یک هفته قبل از مراسم تودیع و معارفه به من اطلاع دادند که از دخانیات خواهید رفت. من هم استقبال کردم و گفتم هرچه شما تشخیص می‌دهید را می‌پذیرم زیرا شما مسئول هستید.


 استفاده از نیروهای خبره برای تولید توتون مناسب
برخوردار درباره دیگر اقدامات انجام شده در طول دوره مدیریتش بیان کرد: در این مجموعه یک واحد تحقیقاتی ایجاد کردم. البته دخانیات چون شرکت باسابقه‌ای بود، در جاهای مختلف تحقیقات داشت اما من افرادی که شامه دخانیاتی داشتند و می‌دانستند چه توتون‌هایی را با هم مخلوط کنند تا توتون خوب و مناسب تولید شود را در کنار هم جمع کردم تا با ارائه توتون جدید، زمینه رقابت برای شرکت را فراهم کنم.
او اضافه کرد: من تلاش کردم تحقیقات فقط منحصر به تهران نباشد. از تمام جاهایی که مراکز تحقیقاتی و تولیدی داشتند نیرو گرفتم و گفتم زمانی که می‌خواهد مسئله توتون بررسی شود، با هم همکاری کنند و یک محصول جدید بدهیم. این گروه توانست دو تا سه نوع  خرمن جدید تولید کند و به دنبال آن مدل‌های جدید سیگار تولید شود. برخی از این محصولات در دوره مدیریت خود من به مرحله تولید رسید اما برخی دیگر به زمان بعد از مدیریت من موکول شد.
مدیر عامل اسبق دخانیات درباره وضعیت سهامداری شرکت دخانیات توضیح داد: در زمان مدیریت من سه نفر از وزارت تعاون و دو نفر از وزارت صمت به‌عنوان سهامدار در شرکت دخانیات حضور داشتند. فکر می‌کنم هنوز هم اینها باید سهامدار باشند. بعد از این نمی‌دانم که سهام‌ها چگونه شده است اما در آن زمان صندوق فولاد(صندوق حمایت و بازنشستگی کارکنان فولاد) حضور اصلی داشت و بیشترین رای را آنها داشتند.
او درباره دلایل موفقیت خود در شرکت دخانیات گفت: دوره حضور من ما برای پرسنل دخانیات جلسه می‌گذاشتیم و من در خط تولید بودم. مدیر عاملی بودم که به تولید مشرف بود. پیش از این کسی تقریبا در خط تولید حضور نمی‌یافت و اگر مدیر عاملی سمت خط تولید می‌رفت، شاید با هدف بازدید بود اما من خودم چون تولیدی بودم، می‌دانستم دستگاه و ماشین آلات یعنی چه.
برخوردار اضافه کرد: علت خرابی دستگاه‌ها را می‌دانستم. در اسرع وقت اگر مشکلی پیش می‌آمد، مشکل را حل می‌کردم. شرکت دخانیات پرسنل بسیار خدومی داشت اما آنها نمی‌دانستند رقیب یعنی چه و چگونه باید با رقبا مقابله کنند. فروش یعنی چه؟ چطور حقوقشان تامین می‌شود. برایشان سئوال نبود که چرا رقبای ما در سوپرمارکت پیشخوان دارند و ما نداریم علت چیست؟ به آنها می‌گفتم این همه پرسنل هستید و هر کدامتان می‌توانید یک تبلیغ باشید.


 اختراع فیلتری برای کاهش مضرات سیگار
مدیر عامل اسبق شرکت دخانیات به خاطر می‌آورد که توانسته است همکاری مشترک با واحدهای تحقیقاتی را جا بیندازد.
او گفت: در دوره حضورم در شرکت دخانیات با یک دکتر در بیمارستان مسیح دانشوری آشنا شدم که توانسته بود فیلتری اختراع کند که مضرات سیگار را کاهش می‌داد. اگر هزینه آن داده می‌شد و این فیلتر تولید می‌شد، محصول خروجی ضرر کمتری به ریه افراد مصرف کننده وارد می‌کرد.
برخوردار افزود: ما نتوانستیم از این فیلتر استفاده کنیم باید بودجه برای تولید آن اختصاص می‌یافت که این مسئله محقق نشد. حتی شرکت‌های خارجی به این فرد پیشنهاد کرده بودند که حق ثبت فیلتر را به آنها بفروشد و پول دریافت کند. ولی این فرد ترجیح می‌داد محصولش در ایران استفاده شود.
او دوره حضورش در شرکت دخانیات را دوران بسیار جذابی توصیف کرد و درباره دلایل این جذابیت گفت: در آن دوره افراد بسیار خوبی را شناختم. افراد خدومی در آنجا بودند. باید به آنها امید داده می‌شد تا کار کنند. باید آنها را به حساب می‌آوردیم باید به آنها می‌گفتیم شما که مشکلات را شناسایی می‌کنید، برای حل مشکل راه حل دهید. اینکه فقط یک پیشنهاد بدهند و بروند، نبود.
مدیر عامل اسبق دخانیات افزود: بعد از ارائه راهکارها، راه حل‌ها را برسی می‌کردیم که از لحاظ اقتصادی به صرفه هست یا نه. در آن مقطع خیلی کار شد. موقعی که پرسنل می‌بینند مدیرشان با آنها همدل است و برای آینده شرکت صحبت می‌کنند، همکاری بسیار جالبی شکل می‌گیرد.
او گفت: در سالی که من در شرکت دخانیات حضور داشتم، این شرکت در تهران، مازندران و رشت خط تولید داشت. در تهران سه سالن داشتیم و BAT در تهران کار می‌کرد. JTI هم در رشت فعال بود. 
برخوردار تاکید کرد: اگر درست سرمایه‌گذاری می‌شد، این صنعت می‌توانست صنعتی اشتغال‌زا و درآمد زا برای دولت باشد و ایران را به کانون صادرات چنین محصولی تبدیل کند. ما سهممان از بازار را به آسانی  به دیگران واگذار کردیم. 
او یادآور شد: بالاخره سیگار یک مصرفی در داخل دارد. این محصول در تمام دنیا مصرف می‌شود. بعضی‌ها در مجلس اعتقاد داشتند با گران کردن سیگار مصرف کاهش می‌یابد. ما هم می‌گفتیم شما درست می‌گویید اما مرزهای ایران بالاخره گسترده است. مرزهای آبی و زمینی گسترده باعث می‌شود محصول قاچاق وارد کشور شود و اگر نتوانیم تولید کنیم، بازار در اختیار محصول قاچاق قرار می‌گیرد.
برخوردار بیان کرد: اگر متمرکز روی دخانیات ایران می‌شدیم و سهم به شرکت‌های دیگر داده نمی‌شد و از کنار شرکت دخانیات ایران، شرکت‌های دیگر مشتق نمی‌شدند، ضمن آنکه مدیران عاملی برای مدیریت این مجموعه منصوب می‌شدند که به تولید مشرف بودند، شرکت دخانیات ایران حتما می‌توانست حتی به دولت کمک کند. هرچند که مخالفان شدیدی در مجلس به خاطر بحث سلامت داشت. 
او اضافه کرد: با توجه به آنکه سیگار در ایران یک مصرفی دارد، باید با تحقیق و توسعه مضرات سیگار را کاهش داد و نگذاشت این پولی که قاچاقچی می‌برد از اقتصاد کشور خارج شود. بلکه باید این پول وارد اقتصاد ملی شود و سود حاصله صرف فعالیت سازمان‌های سلامت محور شود تا آنها بتوانند بخشی از بودجه خود را تامین کنند.