دکتر شیوا قاسمیپور، نماینده مردم مریوان در مجلس شورای اسلامی در گفت وگوی اختصاصی با «توتون صنعت» مطرح کرد:
توسعه کشت توتون در کردستان راهی برای پایان کولبری
«کردستان مرغوبترین توتون ایران را تولید میکند». این جملهای است که شیوا قاسمی پور نماینده مردم مریوان و سروآباد در مجلس شورای اسلامی به نقل از مدیر شرکت دخانیات ایران مطرح می کند. اما استانی که با کیفیت ترین توتون ایران را عرضه می کند کشاورزانی دارد که مطالبات خود را بموقع دریافت نکرده بودند. با پیگیری های این نماینده مجلس، مطالبات معوق توتون کاران کردستان سال گذشته توسط دخانیات در سه قسط پرداخت شد.
توتون صنعت ـ «کردستان مرغوبترین توتون ایران را تولید میکند». این جملهای است که شیوا قاسمیپور نماینده مردم مریوان و سروآباد در مجلس شورای اسلامی به نقل از مدیر شرکت دخانیات ایران مطرح میکند. اما استانی که با کیفیت‌ترین توتون ایران را عرضه میکند کشاورزانی دارد که مطالبات خود را بموقع دریافت نکرده بودند. با پیگیری‌های این نماینده مجلس، مطالبات معوق توتونکاران کردستان سال گذشته توسط دخانیات در سه قسط پرداخت شد. با نماینده مردم مریوان در مجلس شورای اسلامی در رابطه با راه‌های حمایت از کشاورزان توتون‌کار صحبت کردیم. به اعتقاد او باید وزیر جدید جهاد کشاورزی روی صندلی خود بنشیند و با او جلسه گذاشته شود تا در نهایت دولت مجاب شود که برای حمایت از توتونکاران، لایحه به مجلس ارائه دهد یا اینکه نمایندگان مجلس طرح بدهند تا خواسته دیرینه کشاورزان یعنی استفاده از چتر حمایتی وزارتخانه متولی تولید (وزارت جهاد کشاورزی)، محقق شود. قاسمیپور هر گونه اقدام حمایتی و اشتغال‌زا در کردستان از جمله توسعه تولید توتون را گامی برای مقابله با پدیده کولبری معرفی میکند و بر این باور است که اگر اقتصاد خانوار روستایی تامین شود، پدیده حاشیه نشینی، دستفروشی و قاچاق هم کنترل خواهد شد.
کشاورزان حوزه توتون و تنباکو عموما از نبود کمک‌های دولتی برای کشت این محصول شکایت دارند. به نظر شما می‌توان به کشاورزان در این زمینه کمک کرد و برخی حمایت‌ها را برای آنها فراهم کرد؟
قطعا می‌توان برای کشاورزان حمایت‌هایی را فراهم کرد اما متاسفانه امسال با خشکسالی روبرو شدیم. این خشکسالی روی کار کشاورزان تاثیرگذاشته است. میزان کاشت آنها نسبت به سال قبل خیلی کمتر شده است. من در مدت یکسال و نیمی که به مجلس آمده‌ام، با ارتباطی که با مدیرعامل شرکت دخانیات ایران و مدیر کل دخانیات استان کردستان داشتم، توانستم هم معوقات توتونکاران را وصول کنم و هم لوازم و تسهیلاتی که اداره کل دخانیات می‌تواند برای کشاورزان تهیه کند؛ مثل پلاستیک و بذر و چیزهایی که مورد نیاز آنهاست، برای کشاورزان مهیا کنم و تلاش کنم این امکانات در اختیار شهرستان قرار گیرد. از پیگیری‌های انجام شده، استقبال خوبی شد و کشاورز توانست به موقع پولش را دریافت کند. در شهرهای دیگر نمی‌دانم وضعیت به چه شکل است اما در منطقه ما به صورت خانوادگی توتون کاری می‌کنند و منبع درآمد دیگری ندارند. همه روی زمین کار می‌کنند و گاهی هم کارگر برای آنها کار میکند. اگر به موقع پول محصول را دریافت کنند و پول کارگر به موقع پرداخت شود، افراد تشویق می‌شوند که به فعالیت در این حوزه ادامه دهند. متاسفانه امسال با خشکسالی مواجه شدیم و بارندگی کم بود، بنابراین میزان استقبال کشاورزان هم از کشت توتون کاهش پیدا کرد زیرا این کار واقعا نیاز به آب دارد.
در حوزه انتخابیه شما سطح زیر کشت توتون چقدر است؟
چون منطقه ما کوهستانی است، سطح زیر کشت خیلی زیاد نیست که بگوییم مقدار خیلی زیادی توتون در این منطقه کشت می‌شود. اما به خاطر اینکه کار خانوادگی است و زود پول دست کشاورز را می‌گیرد، به همین دلیل کشاورزان به سمت کشت توتون می‌روند.
کشاورزان مشکلشان این است که کشت توتون در ایران متولی ندارد. وزارت جهاد کشاورزی تولی‌گری این محصول را به عهده نمی‌گیرد و از سوی دیگر شرکت دخانیات ایران هم به نوعی واگذار شده و دیگر وظایف حاکمیتی ندارد تمرکزش روی بخش صنعت است. به این ترتیب کشاورز بدون پشتوانه می‌شود. می‌توان کاری کرد که وزارت جهاد کشاورزی هم درگیر شود و به توتون کاران کمک کند. مثلا کود و سم یارانه‌ای در اختیار آنها قرار دهد یا تعرفه آب و گاز توتونکاران را به نرخ کشاورزی حساب کند؟
باید در این باره صحبت کنیم. نمی‌دانم از گذشته رویه چگونه بوده است ولی حالا باید این رویه را تغییر دهیم و از وزرات جهاد کشاورزی کمک بگیریم تا مثلا بذر اصلاح شده در اختیار توتون کاران قرار دهد. البته برای این تغییرات نیاز به این است که ببینیم وزیر جدید که تازه سر کار آمده است و هنوز هم با او در این زمینه جلسه‌ای نداشته‌ایم، چه رویکردی دارد. باید جلسه مشترک برگزار شود. اما قطعا می‌شود زمینه حمایت وزارت جهاد کشاورزی از کشاورزان توتون‌کار را فراهم کرد.
وزارت جهاد کشاورزی می‌گوید که توتون محصولی صنعتی است و به کنوانسیون‌هایی که در زمینه بهداشت امضا شده استناد میکند و با تکیه بر این تعهدات بین‌المللی ترجیح خود را کنترل سطح زیر کشت توتون اعلام میکند. ولی کشت توتون و تنباکو در ایران باسابقه است و مردم خانوادگی روی زمین کار می‌کنند. اگر از کشاورز حمایت نشود، افراد شغلشان را از دست می‌دهند. به نظر شما بهتر نیست کمی متولی اصلی کشاورزی کشور هم با کشاورازن همراه شود؟
به نظر من بهتر است که وزارت جهاد کشاورزی هم همراه شود. در استان ما دو شهرستان بیشترین سطح زیر کشت توتون را دارند. سطح زیر کشت توتون در مریوان به دلیل آب و هوای خوب و بارندگی مناسب بیشتر است. در سقز کشت توتون را به حالت صنعتی برده‌اند. کارخانه و خط تولید به این شهر آمده است. مثل استان‌های شمالی که خط تولیدهای متعددی وجود دارد و بیشتر کشت را به سمت صنعت برده‌اند. برای حمایت از توتونکاران بهترین کار این است که دولت را مجاب کنیم به مجلس لایحه بیاورد. تا بتوانیم تغییر رویه بدهیم، اگر چنین نشد، نمایندگان باید طرح بدهند تا وزارت جهاد کشاورزی، متولی کشاورزان توتون‌کار بشود.
اشاره کردید که کشاورزان مطالبات معوق از دخانیات داشتند. حجم مطالبات چقدر بود و چرا معوق شده بود؟ مگر نباید شرکت دخانیات به روز پول کشاورزان را پرداخت نماید؟
کشاورزان سال گذشته معوقات داشتند. امسال که در حال برداشت محصول هستند. من سال گذشته معوقه‌هایی که از سال گذشته و سنوات قبل باقی مانده بود را با دخانیات تسویه کردم و دیگر هیچ مطالبه‌ای باقی نمانده است.
حجم معوقات را به خاطر می‌آورید؟
دقیق آمار و عدد را به خاطر ندارم. ولی مطالبات را پیگیری کردم و فکر می‌کنم در سه مرحله به طور کامل پرداخت شد.
مزارع توتون در برخی استان‌های کشور دچار آفت شده‌اند. در حوزه انتخابیه شما مزارع درگیر چنین مشکلی نشده‌اند؟
در منطقه ما بهترین نوع و با کیفیت‌ترین نوع توتون تولید می‌شود. این را خودم نمی‌گویم زیرا رشته من کشاورزی نیست و در این زمینه متخصص نیستم. این را رئیس دخانیات ایران گفته است. رئیس دخانیات ایران می‌گوید کیفیت توتون مریوان به قدری بالاست که حتی یک برگش در انبارها باقی نمی‌ماند.
با توجه به اینکه بالاترین کیفیت توتون کشور را تولید می‌کنید، به نظر شما بهتر نیست که زمینه مشارکت کشاورزان در صادرات توتون فراهم شود تا سطح درآمد تولیدکننده بالاتر برود؟
به نظر من صادرات می‌تواند خیلی به کشاورزان کمک کند. شهر ما یک شهر مرزی است. بیشتر مناطق ما مردم مرزنشین هستند، اگر کمک کنیم افراد به سمت کشاورزی بیایند، این رویه ادامه داشته باشد و حمایت‌هایی بشود، قطعا جلوی یک آسیب اجتماعی به اسم قاچاق گرفته می‌شود. زیرا متاسفانه چه بخواهیم و چه نخواهیم، از مرزها محصول قاچاق وارد می‌شود. سیگار و این جور کالاها به کشور وارد می‌شود. اگر بتوانیم رویه صادرات را به جای واردات مد نظر قرار دهیم، شهرستان‌هایی مثل شهرستان‌های حوزه انتخابیه من که ظرفیتشان یا کشاورزی یا دامداری است، مورد توجه قرار بگیرند و از این ظرفیتشان استفاه کنیم، با وجود مرز بین‌المللی که آنجا هست، رویه صادرات را می‌توانیم در این مناطق اولویت قرا ردهیم. به این ترتیب جلوی یک پدیده شوم یعنی قاچاق هم گرفته شود.
در منطقه شما صادرات سنتی توتون برای کشورهای اطراف وجود نداشته است؟
نه، صادراتی نداشته‌ایم.
در حال حاضر صادرات قانونی توتون از این منطقه نداریم؟
خروج برای صادرات نداریم و هرچه هست در داخل مصرف می‌شود.
شرکت دخانیات ایران با صادرات محصولات حوزه انتخابیه شما موافق است؟
من با توجه به چیزی که گفتم، چون که کیفیت توتون ما بالاست، بهتر است در کشور خودمان استفاده شود .
استفاده از محصول با کیفیت در ایران اقدام مطلوبی است اما صادرات برای کشور درآمد بیشتری دارد. شما مخالف این مسئله هستید؟
اگر میزان تولید به حدی باشد که جلوی قاچاق گرفته شود و از سوی دیگر صادرات شود، این آرزوی همه ماست و ما هم دلمان می‌خواهد این‌گونه شود. درآمدی که از صادرات نصیب ما می‌شود، قطعا به حدی است که سبب می‌شود دیگر یک روستا نشین به سمت شهر و حاشیه‌نشینی نیاید تا تبدیل به معضل برای کشور شود. یا مثلا فرد به شهر مهاجرت نمی‌کند که دستفروش بشود. کشاورز سر زمین خود می‌رود، آب و زمین دارد، نیروی انسانی دارد و خانوادگی روی زمین کار می‌کنند. این رویه مردمی کردن اقتصاد است. چنین رویه‌ای برای کشور ما مفید است.
نکته تکمیلی دارید؟
به نظر من اگر بشود صدای عزیزانی که کشاورز هستند و در مناطق محروم و مناطق مرزی هستند، شنیده شود، اتفاقات خوبی رخ خواهد داد. در منطقه ما پدیده شومی به نام کولبری است. هر ساله اتفاقات بدی برای کولبران می‌افتد. افراد باید شان و جایگاه انسانی‌شان را زیر پا بگذارند و حوادثی که برای آنها در راه قاچاق و غیره پیش می‌آید بسیار ناگوار است. گاهی افراد بالاجبار جانشان را از دست می‌دهند. اگر صدایمان را رسا کنیم و این صدا به گوش مسئولین برسد و از مردم حمایت کنند، جلوی اتفاقات بد گرفته می‌شود. قاچاق از بین می‌رود و کولبری نخواهیم داشت. می‌توانیم تسهیلات در اختیار کشاورزان قرار دهیم. موانع سر راه تولید را برداریم. اگر با شعار سال هم هماهنگ شویم باید موانع تولید را رفع کنیم و از تولید پشتیبانی کنیم. باید به نحوی عمل کنیم که تولیدکننده بتواند تولید کند و محصولش روی دستش نماند. باید افراد را اذیت نکنیم و از قبل محصولاتشان را به صورت تضمینی خریداری کنیم. اینها اتفاقات خوبی است که کشاورزان را تشویق میکند.
معتقدید با توتون کاری هم می‌شود پدیده کولبری را کاهش داد؟
به نظر من با هر چیزی که بتوانیم پول را به حساب خانوارها بیاوریم، می‌توانیم جلوی کولبری را بگیریم. من نوعی از جان خودم سیر نشده‌ام که یک راه آسان برای کسب درآمد وجود داشته باشد و من راه سخت را برای امرار معاش انتخاب کنم. همه می‌دانند که راه کولبری راه سختی است. کشاورزان پشتوانه می‌خواهند اما آن را ندارند. بدنبال تسهیلات می‌روند، هزار جور بهانه و مشکلات پیش می‌آید تا این تسهیلات به دست آنها برسد. به جایی می‌رسند که به قیمت جانشان، نان سر سفره خانواده بیاورند.