امروز واحدهای تولیدی با انبوهی از مشکلات دست و پنجه نرم میکنند. علاوه بر گرفتاریهای رایج در محیط کسب و کار همه واحدهای تولیدی همچون قوانین و مقررات غیر شفاف و بعضاً مخل تولید، بوروکراسی عریض و طویل و بازدارنده در دستگاههای اجرایی، سامانههای متعدد و تودرتوی ناکارآمد و نابسامان، امروز اگر تولیدکنندهای برای تولید محصولات خود نیازمند واردات مواد اولیه، ماشینآلات، تجهیزات و قطعات هم باشد با موانع و مشکلات مضاعف، پیچیده و نفسگیرتری مواجه است.
در صنعت دخانیات دهها ماده اولیه باید وارد شود تا امکان تولید محصول نهایی در داخل فراهم باشد. انواع کاغذ سیگار، الیاف و شاخه فیلتر، پلاگ رابها، برخی از انواع توتونها و... که وارداتی هستند. بعد از بارگذاری عملکرد تولید و فروش ادوار قبل و بارگذاری برنامههای تولید سال جدید در سامانههای معرفی شده و پذیرش و تایید آنها در حوزههای مربوطه در وزارت صمت، که امسال در شرکت دخانیات ایران طی همین مرحله اول از فروردین ماه تا پایان مردادماه زمان برد، شرایط برای صدور شماره ثبت سفارش فراهم میشود. اما این هنوز آغاز راه است. امسال در مسیر طولانی ثبت سفارش مواد اولیه تا تخصیص ارز مرحله جدیدی نیز تحت عنوان سقف بهینه ارزی تعریف شده است و درخواستها ابتدا در این محدوده ماهها منتظر میمانند تا شرایط ثبت سفارش پیدا کنند، بعد از اینکه بعد از ماهها تلاش و پیگیری امکان عبور از مرحله سقف بهینه فراهم شد، امکان ثبت سفارشات فراهم میشود. اما این به منزله اعلام به بانک مرکزی برای تخصیص ارز نیست و بعد از اخذ شماره ثبت سفارش برای خرید مواد اولیه، ماهها در وزارت صمت باید منتظر تعیین اولویت برای اعلام به بانک مرکزی باشید.
معمولاً درخواستهایی قابلیت اولویت بندی و اعلام به بانک مرکزی پیدا میکنند که بیش از صد روز در انتظار تعیین اولویت بوده باشند. اما با گذشت صد روز هم معمولاً این امکان فراهم نمی شود در هر حال و با هر کیفیتی بالاخره زمان تعیین اولویت برای بخش محدودی از درخواستهای هر متقاضی فراهم میشود و شما در صف تخصیص ارز توسط بانک مرکزی قرار میگیرد. حالا باید ماهها هم در بانک مرکزی در انتظار تخصیص ارز باشید و آنگاه که شرایط فراهم میشود و بانک مرکزی بخش محدودتری از معدود درخواستهای عبوری از وزارت صمت را به بانک عامل برای تأمین ارز اعلام مینماید اینک باید شما در یک فرصت یک ماهه نقدینگی ریالی لازم را برای خرید ارز به بانک عامل پرداخت نمائید و بانک عامل حسب نوع کالا در تالار اول یا تالار دوم برای شما ارز تأمین نماید و اگر در این مدت محدود یک ماهه بانک موفق به خرید ارز نشود که معمولاً در تالار اول، به دلیل شکاف زیاد بین نرخ آن با نرخ تالار دوم و نرخ آزاد ارز کمتری عرضه میشود، مهلت شما برای خرید ارز منقضی میشود و شما در ابتدای صف قرار میگیرید و باید ماهها منتظر بمانید تا بانک مرکزی تخصیص ارز را مجدد برقرار نماید. این فرایند یعنی اطاله حداقل 9 ماه زمان از یک واحد تولیدی.
این واحدهای تولیدی نیازمند ترکیبی همگن از مواد اولیه داخلی و خارجی هستند که کالای نهایی خود را تولید نماید و این نیست که با نبود مواد اولیه وارداتی مقادیری از تولید امکان پذیر باشد. حال کارفرما با این شرایط باید حقوق کارگران بیکار در پای خطوط تولید را بموقع پرداخت کند، حق بیمه تأمین اجتماعی و مالیات حقوق را پرداخت کند و اگر تأخیری داشته باشد مشمول جریمه میشود و حسابهای بانکیاش مسدود میشود و هیچگونه ملاحظهای هم در کار نیست. در حالی که این مشکلات ناشی از شرایط بیرونی است که ناخواسته بر واحدهای تولیدی تحمیل شده و لازم است ضمن بازنگری و اصلاح و بهبود فرایندها، در شرایط حاضر، مطالبات و انتظارات دولتی و حاکمیتی از واحدهای تولیدی با ملاحظه حاکم بر شرایط محیط کسب و کار آنها باشد.
فرداد امیر اسکندری
مدیر مسئول